Khi ánh nắng mùa thu rọi xuống những quả nho vàng óng trên sườn núi Pyrenees, điều kỳ diệu bắt đầu xảy ra...
🌅 Lần Đầu Lily Gặp Jurançon: Một Buổi Chiều Thu Ở Paris
Lily vẫn nhớ như in buổi chiều thu đó ở một bistro nhỏ gần Montmartre. Người bạn người Pháp đặt trước mặt Lily một ly rượu vàng óng, ánh lên như ánh nắng cuối ngày. "Đây là Jurançon Vendanges Tardives," cô ấy nói, "thử đi, nó sẽ khiến em hiểu tại sao người Pháp không bao giờ từ bỏ rượu vang ngọt."
Ngụm đầu tiên, Lily choáng ngợp. Hương chanh vàng Meyer, xoài chín mọng, một chút mật ong hoang dã, rồi độ chua tươi sáng như được nhấc bổng lên trời. Nó ngọt, nhưng không hề ngấy. Nó phức tạp, nhưng lại dễ uống đến lạ. Và quan trọng nhất – nó khiến Lily muốn biết thêm về nơi nó đến.
Đó là lần đầu Lily gặp Jurançon. Và từ đó, vùng rượu vang nhỏ bé ở chân dãy Pyrenees này đã trở thành một trong những niềm đam mê lớn nhất của Lily trên hành trình khám phá thế giới Old World Wine.
Hôm nay, với góc nhìn của một WSET Level 3 Wine Expert, Lily muốn dẫn bạn đi sâu vào thế giới Jurançon – một viên ngọc hiếm có mà không phải ai cũng biết, nhưng một khi đã thử, sẽ khó lòng quên.
🏔️ Jurançon Là Gì? Vùng Rượu Vang Bí Ẩn Ở Chân Núi Pyrenees

Địa lý & khí hậu: Nơi gió Föhn tạo nên phép màu
Jurançon không phải là một cái tên quen thuộc như Bordeaux hay Champagne. Nhưng đối với những ai yêu rượu vang ngọt, đây là một "thiên đường" thầm lặng.
Vùng Jurançon nằm ở phía Tây Nam nước Pháp, chính xác là ở chân dãy núi Pyrenees – ranh giới tự nhiên giữa Pháp và Tây Ban Nha. Với độ cao trung bình khoảng 300 mét so với mực nước biển, vùng này có khí hậu ôn hòa, ẩm, với lượng mưa khá cao (khoảng 1.200mm/năm).
Nghe có vẻ không lý tưởng cho rượu vang ngọt? Đúng vậy. Nhưng đây chính là lúc thiên nhiên tạo nên điều kỳ diệu.
🌬️ GIÓ FÖHN – BÍ MẬT CỦA JURANÇON
Gió Föhn là loại gió nóng và khô thổi từ dãy Pyrenees, xuất hiện khoảng 1 ngày/3 ngày vào mùa xuân và mùa thu. Gió này giúp:
-
Làm khô không khí, giảm nguy cơ nấm mốc
-
Thông gió cho tán lá và chùm nho, giúp nho chín đều
-
Tăng nhiệt độ, đẩy nhanh quá trình chín nho
-
Làm khô nho trên cây (passerillage), tạo nên rượu vang ngọt đặc trưng
Những vườn nho được trồng trên các sườn dốc hướng Nam và Tây Nam, nơi đón nhiều ánh nắng nhất. Một số sườn dốc đủ dựng đứng đến mức phải tạo ruộng bậc thang (terracing), khiến chi phí đầu tư và bảo trì tăng cao. Nhưng đổi lại, đất đai thoát nước tốt, nho chín đều, và hương vị rượu vang đạt độ tinh tế tuyệt vời.
Đất đai: Sự pha trộn hoàn hảo
Đất ở Jurançon là sự kết hợp của đá vôi (limestone), cát (sand), đất sét (clay) và sỏi đá (stones). Sự đa dạng này tạo nên:
-
Thoát nước tốt (quan trọng trong khí hậu mưa nhiều)
-
Khả năng giữ nhiệt (giúp nho chín tốt vào ban đêm)
-
Độ phức tạp về khoáng chất trong rượu vang
Theo kinh nghiệm của Lily khi phân tích rượu vang theo phương pháp WSET, đất đai Jurançon tạo nên một "chữ ký khoáng chất" đặc trưng – một chút mặn mòi, một chút đá phiến ướt, làm cân bằng hoàn hảo cho độ ngọt của rượu.
🍯 Ba Phong Cách Jurançon: Từ Khô Đến Ngọt Như Mật

Một trong những điều Lily yêu thích nhất ở Jurançon là sự đa dạng. Không phải tất cả Jurançon đều ngọt. Thực tế, có 3 phong cách chính, mỗi phong cách mang một câu chuyện riêng.
1. Jurançon Sec (Khô) – Thanh Lịch & Tươi Mới
Jurançon Sec là phiên bản rượu vang trắng khô, chiếm khoảng 30% sản lượng của vùng.
Đặc điểm:
-
Màu sắc: Vàng rơm nhạt, trong veo
-
Hương thơm: Hoa trắng, táo xanh, chanh tươi, đôi khi có chút hạt tiêu trắng
-
Vị: Khô, độ chua cao (high acidity), body trung bình, hậu vị khoáng chất
-
Giá: Inexpensive đến mid-priced (từ 300.000 – 600.000 VNĐ)
-
Quy định: Maximum yield 60 hL/ha, tối thiểu 50% Petit và/hoặc Gros Manseng
🍷 LỜI KHUYÊN TỪ LILY (WSET LEVEL 3):
Jurançon Sec là lựa chọn tuyệt vời cho những ai mới bắt đầu khám phá rượu vang Pháp. Nó có độ chua cao – điều mà Lily luôn nhấn mạnh là "xương sống" của một chai rượu vang trắng chất lượng. Độ chua này giúp rượu dễ uống, kích thích vị giác, và kết hợp tuyệt vời với hải sản.
Kết hợp món ăn:
-
Hàu tươi
-
Salad hải sản
-
Gỏi cuốn tôm thịt
-
Cá hấp gừng
2. Jurançon (Medium-Sweet) – Ngọt Dịu, Cân Bằng
Đây là phong cách truyền thống và phổ biến nhất của Jurançon, chiếm khoảng 40% sản lượng.
Đặc điểm:
-
Màu sắc: Vàng vàng đậm hơn, có ánh kim
-
Hương thơm: Chanh vàng, đào vàng, mật ong, một chút gừng tươi
-
Vị: Medium-sweet (độ ngọt trung bình), độ chua cao, body đầy đặn hơn
-
Đường dư (residual sugar): Tối thiểu 40g/L
-
Giá: Good đến very good quality, inexpensive đến mid-priced (từ 400.000 – 800.000 VNĐ)
-
Quy định: Maximum yield 40 hL/ha
💡 FACT BOX:
Jurançon medium-sweet thường được ủ trên bã men (sur lie) trong bể thép không gỉ, giúp tăng độ phức tạp và kết cấu mượt mà mà không làm mất đi hương trái cây tươi.
Kết hợp món ăn:
-
Phô mai xanh (Roquefort)
-
Gan ngỗng (foie gras)
-
Vịt quay mật ong
-
Tráng miệng trái cây nhiệt đới
3. Jurançon Vendanges Tardives (Sweet) – Đỉnh Cao Của Sự Tinh Tế
Nếu Jurançon Sec là thanh lịch, Jurançon medium-sweet là dễ uống, thì Jurançon Vendanges Tardives chính là tác phẩm nghệ thuật.
Đặc điểm:
-
Màu sắc: Vàng vàng đậm đến vàng amber, rất sáng bóng
-
Hương thơm: Chanh vàng Meyer, xoài chín, mật ong hoang dã, quả sung khô, vani nhẹ (nếu ủ trong thùng gỗ)
-
Vị: Ngọt (sweet), độ chua cao (high acidity), alcohol trung bình đến cao (medium to high), body đầy đặn (full body)
-
Đường dư: Tối thiểu 55g/L, nhưng thực tế thường cao hơn nhiều (70-100g/L hoặc hơn)
-
Giá: Very good đến outstanding quality, mid-priced đến premium (từ 800.000 – 2.500.000 VNĐ)
-
Quy định:
-
Maximum yield 40 hL/ha
-
Chỉ sử dụng Petit Manseng và Gros Manseng
-
Không được làm giàu (no enrichment) – tức là không thêm đường
-
Nho không được hái trước ngày 2 tháng 11
🎯 WINE TIP TỪ LILY:
Khi đánh giá một chai Jurançon Vendanges Tardives theo phương pháp WSET, Lily luôn chú ý đến độ cân bằng giữa ngọt và chua. Một chai Jurançon chất lượng cao không bao giờ khiến bạn cảm thấy ngấy, dù nó rất ngọt. Bí quyết? High acidity – độ chua cao tự nhiên của Petit Manseng.
Kết hợp món ăn:
-
Phô mai xanh đậm đà (Stilton, Gorgonzola)
-
Gan ngỗng pan-seared
-
Tráng miệng tart chanh
-
Bánh flan caramel
🍇 Petit Manseng & Gros Manseng: Linh Hồn Của Jurançon

Nếu Jurançon là một bản nhạc, thì Petit Manseng và Gros Manseng chính là hai nghệ sĩ chính. Cả hai đều là giống nho địa phương (indigenous varieties), và theo quy định AOC, tối thiểu 50% rượu Jurançon phải được làm từ hai giống này.
Nhưng trong thực tế? Hầu hết các nhà sản xuất sử dụng 100% Petit Manseng và Gros Manseng.
Petit Manseng – "Nàng Thơ" Của Rượu Vang Ngọt
Petit Manseng là giống nho "prima donna" của Jurançon. Nó khó tính, đòi hỏi kỹ thuật cao, nhưng khi được chăm sóc đúng cách, nó tạo ra những chai rượu vang ngọt tuyệt vời nhất.
Đặc điểm:
-
Nảy chồi sớm (early budding): Dễ bị ảnh hưởng bởi sương giá mùa xuân – một rủi ro lớn ở Jurançon do độ cao 300m. Vì vậy, nông dân thường cắt tỉa cao để vùng nảy chồi cách xa mặt đất, tránh hơi lạnh
-
Chín muộn (mid to late ripening): Nho thường không được hái cho đến tháng 11-12
-
Vỏ dày (thick skin): Kháng nấm botrytis (bunch rot) – điều này quan trọng vì nho phải để lâu trên cây
-
Độ chua cao (high acidity): Giữ nguyên độ chua cao ngay cả khi nho quá chín, tạo nên sự cân bằng hoàn hảo trong rượu vang ngọt
-
Độ cồn cao (high alcohol): Nhà sản xuất phải rất chính xác về thời điểm hái nho để cân bằng giữa hương vị chín đầy đủ, độ chua và độ cồn tiềm năng
-
Hương thơm vừa phải (moderately aromatic): Không quá "ồn ào", nhưng đủ phức tạp
Vai trò:
-
Sử dụng chính cho Jurançon Vendanges Tardives
-
Đôi khi thêm một tỷ lệ nhỏ vào Jurançon Sec để tăng độ phức tạp
🔬 KIẾN THỨC WSET LEVEL 3:
Theo Lily, Petit Manseng là một ví dụ điển hình về "cool climate, high acidity white grape". Độ chua cao tự nhiên của nó (thường 7-8 g/L titratable acidity) là lý do tại sao Jurançon Vendanges Tardives có thể ngọt đến 100g/L residual sugar mà vẫn không hề ngấy.
Gros Manseng – "Người Bạn Đồng Hành" Đáng Tin Cậy
Nếu Petit Manseng là nghệ sĩ khó tính, thì Gros Manseng là người bạn đồng hành đáng tin cậy – dễ trồng hơn, năng suất cao hơn, và linh hoạt hơn.
Đặc điểm:
-
Chia sẻ nhiều đặc điểm với Petit Manseng: nảy chồi sớm, chín muộn, vỏ dày, độ chua cao
-
Năng suất cao hơn (higher yield): Do đó, nồng độ hương thơm và hương vị thường ít đậm đà hơn
-
Linh hoạt: Có thể dùng cho cả rượu khô và ngọt
Vai trò:
-
Sử dụng chính cho Jurançon Sec
-
Đôi khi pha trộn với Petit Manseng cho Jurançon medium-sweet
-
Hiếm khi dùng cho Vendanges Tardives (trừ khi pha trộn với tỷ lệ nhỏ)
So sánh nhanh:
|
Đặc điểm |
Petit Manseng |
Gros Manseng |
|
Năng suất |
Thấp |
Cao hơn |
|
Hương vị |
Đậm đà, phức tạp |
Nhẹ nhàng hơn |
|
Vai trò chính |
Rượu ngọt |
Rượu khô |
|
Giá thành |
Cao hơn |
Dễ tiếp cận hơn |
☀️ Tại Sao Jurançon Lại Ngọt Đến Vậy? Bí Mật Của Passerillage

Đây là câu hỏi mà mỗi lần Lily mở một chai Jurançon Vendanges Tardives trong các buổi tasting, ai cũng hỏi: "Tại sao nó lại ngọt đến thế, nhưng không ngấy?"
Câu trả lời nằm ở một quy trình đặc biệt gọi là passerillage – quá trình làm khô nho trên cây.
Passerillage là gì?
Passerillage (phát âm: pah-seh-ree-YAHJ) là thuật ngữ tiếng Pháp có nghĩa là "sự khô héo". Đây là quá trình nho được để lại trên cây lâu hơn bình thường, cho phép:
-
Nước trong nho bốc hơi → đường và axit trở nên cô đặc
-
Hương vị tập trung → nho nhỏ hơn, nhưng hương vị mạnh mẽ hơn gấp nhiều lần
-
Phát triển hương vị phức tạp → từ trái cây tươi chuyển sang trái cây chín mọng, mật ong, trái cây sấy khô
Khác với botrytis (noble rot) – quá trình nấm phát triển trên nho như ở Sauternes – passerillage là hoàn toàn tự nhiên, dựa vào thời gian, ánh nắng mùa thu, và gió Föhn.
Quy trình hái nho: 3 lần thu hoạch
Đây là một trong những lý do khiến Jurançon Vendanges Tardives có giá cao. Nho không được hái một lúc, mà được chọn lựa kỹ càng qua 3 đợt:
Đợt 1 – Tháng 10:
-
Chủ yếu cho Jurançon Sec và một số Jurançon medium-sweet dùng sớm
-
Nho chín vừa đủ, độ đường tự nhiên vừa phải
Đợt 2 – Tháng 11 (sau ngày 2/11 theo quy định AOC):
-
Cho Jurançon medium-sweet và Vendanges Tardives
-
Nho bắt đầu quá chín, đường cô đặc
Đợt 3 – Tháng 12:
-
Chỉ cho Jurançon Vendanges Tardives đỉnh cao
-
Nho đã khô héo đáng kể, đường cực kỳ cô đặc
-
Một số chùm nho có thể mất đến 50% nước, nghĩa là 1kg nho tươi chỉ còn 500g nho khô
💰 TẠI SAO JURANÇON VENDANGES TARDIVES ĐẮT?
-
Hái tay (hand picking): Không thể dùng máy
-
Hái nhiều lần: Tăng chi phí nhân công gấp 3 lần
-
Năng suất thấp: 40 hL/ha (so với 60 hL/ha của Jurançon Sec) – tức là ít hơn 33%
-
Rủi ro cao: Nho để lâu trên cây dễ bị mưa, sương giá, chim ăn
-
Ủ trong thùng gỗ: Thêm 12-18 tháng, tăng chi phí lưu trữ và thời gian chờ đợi
Khi bạn uống một ly Jurançon Vendanges Tardives, bạn đang thưởng thức cả mùa thu – ánh nắng, gió, sự kiên nhẫn và tay nghề của người nông dân, tất cả cô đặc trong một ly rượu vàng óng.
🍽️ Jurançon Uống Với Món Gì? Lời Khuyên Từ WSET Level 3

Đây là phần Lily yêu thích nhất – food pairing. Rượu vang Jurançon, đặc biệt là phiên bản ngọt, là một trong những loại rượu dễ kết hợp nhất mà Lily từng gặp.
Nguyên tắc vàng khi kết hợp Jurançon:
Theo phương pháp WSET Level 3, khi kết hợp rượu vang ngọt với món ăn, Lily luôn nhớ 3 nguyên tắc:
-
Rượu phải ngọt hơn món ăn – nếu không, rượu sẽ bị "dẹp" và có vị chua khó chịu
-
Độ chua cao của Jurançon giúp "cắt" độ béo – đây là lý do tại sao nó kết hợp tuyệt vời với foie gras
-
Hương vị trái cây nhiệt đới của Jurançon (xoài, chanh vàng) kết hợp tốt với các món có element ngọt, cay, hoặc chua
Kết hợp kinh điển (Classic Pairings):
1. Foie Gras (Gan Ngỗng) – Sự Kết Hợp Huyền Thoại
Đây là pairing cổ điển nhất của Jurançon ở Pháp. Gan ngỗng có độ béo dày đặc, hương vị umami sâu lắng. Jurançon Vendanges Tardives với độ chua cao giúp cắt béo, làm sạch vị giác, và hương vị mật ong, trái cây nhiệt đới tạo nên sự tương phản tuyệt vời.
🍷 LILY'S TIP: Thử foie gras pan-seared (áp chảo) với Jurançon Vendanges Tardives lạnh (8-10°C). Độ ngọt của rượu sẽ "ôm" lấy vị béo của gan, trong khi độ chua giúp bạn muốn ăn thêm miếng nữa.
2. Phô Mai Xanh (Blue Cheese) – Roquefort, Stilton, Gorgonzola
Phô mai xanh có vị mặn, cay nồng, đôi khi hơi đắng. Jurançon medium-sweet hoặc Vendanges Tardives tạo nên "cầu nối ngọt ngào" giữa vị mặn và cay của phô mai.
Cách thưởng thức:
-
Thái phô mai thành miếng nhỏ
-
Ăn cùng một miếng bánh mì nướng hoặc trái cây tươi (nho, lê)
-
Nhấp một ngụm Jurançon → để rượu và phô mai "gặp nhau" trong miệng
-
Bạn sẽ cảm nhận một "bùng nổ umami" tuyệt vời
3. Vịt Quay Mật Ong – Sự Gặp Gỡ Á – Âu
Đây là pairing mà Lily thích thử nghiệm khi muốn "Việt hóa" Jurançon. Vịt quay mật ong (hoặc vịt quay Bắc Kinh) có:
-
Độ béo vừa phải từ lớp da giòn
-
Độ ngọt nhẹ từ mật ong
-
Element umami từ thịt vịt
Jurançon medium-sweet với hương vị đào vàng, gừng tươi, và độ chua sáng sẽ bổ sung (complement) cho món vịt này một cách hoàn hảo.
4. Tráng Miệng Trái Cây – Lemon Tart, Mango Pudding
Nếu bạn đang tìm một chai rượu vang để kết thúc bữa ăn, Jurançon Vendanges Tardives là lựa chọn tuyệt vời.
Nguyên tắc:
-
Rượu phải ngọt hơn món tráng miệng một chút
-
Hương vị rượu và món ăn nên "echo" (vang lại) nhau – ví dụ: lemon tart với Jurançon có hương chanh vàng
Lily đặc biệt yêu thích kết hợp Jurançon với bánh flan caramel kiểu Pháp – độ ngọt caramel đắng nhẹ, vị trứng béo, và độ chua của flan tạo nên harmony tuyệt vời với Jurançon.
Kết hợp sáng tạo kiểu Việt Nam:

Lily thích thử nghiệm Jurançon với các món Việt. Dưới đây là một số gợi ý:
🥂 Gợi ý kết hợp món Việt cùng phong cách rượu Jurançon
|
Món ăn |
Phong cách Jurançon |
Lý do kết hợp hoàn hảo |
|
Chả giò hải sản |
Jurançon Sec |
Độ chua tươi mát giúp “cắt” vị dầu chiên, đồng thời làm nổi bật hương vị hải sản. |
|
Bún chả Hà Nội |
Jurançon Sec |
Độ acid sống động của rượu hòa quyện tuyệt vời với nước mắm chua ngọt, tạo nên sự cân bằng thú vị. |
|
Nem chua rán |
Jurançon demi-sec (medium-sweet) |
Độ ngọt nhẹ của rượu cân bằng vị chua lên men của nem, mang lại hậu vị tròn trịa hơn. |
|
Thịt kho tàu |
Jurançon demi-sec (medium-sweet) |
Hương mật ong và trái cây chín của rượu hòa hợp cùng vị ngọt béo từ nước dừa và caramel trong món ăn. |
|
Chè Thái |
Jurançon Vendanges Tardives |
Gặp gỡ giữa hương trái cây nhiệt đới trong chè và nốt xoài, chanh trong rượu tạo nên bản hòa ca ngọt ngào. |
|
Bánh flan |
Jurançon Vendanges Tardives |
Caramel đắng nhẹ, béo trứng và độ ngọt đậm đà của rượu – một sự kết hợp “perfect match”. |
|
|
|
|
|
|
|